Wat als de jakobitische opstand gewonnen was door de Schotten?

Dit onderwerp is misschien niet helemaal te verwachten bij een Nederlandse blog over geschiedenis. Je zou misschien eerder iets verwachten wat meer invloed heeft gehad op de hedendaagse Nederlandse cultuur. Maar de Schotse opstand vind ik toch zó boeiend.

Voordat ik vertel wat de jakobitische opstand inhoudt, zal ik eerst maar even uitleggen waarom ik het er zo nodig over moet hebben. 2 jaar geleden tijdens een proefwerkweek in HAVO-4 was ik op zoek naar een tijdverdrijving, eigenlijk gewoon een uitstel om te leren. Uitstellen van de nodige en minder leuke bezigheden doe ik namelijk vaak, te vaak. Op Netflix had ik al een paar keer de serie ‘Outlander’ langs zien komen, en ik was best benieuwd. Ik heb een voorliefde voor series en films die zich afspelen in zo’n 200-300 jaar geleden. Anderen zouden het kostuumdrama’s noemen, maar iets aan die term is zo spottend.

Outlander is een achtbaan van een serie waarin de hoofdrol, een jonge vrouw die in de Tweede Wereldoorlog als verpleegster gediend heeft voor het Britse leger genaamd Claire Randall- Beauchamp, op (verlate) huwelijksreis in Inverness, Schotland is met haar man, Frank Randall. Hij is een historicus die meer te weten wil komen over zijn voorvader, Jonathan Randall. Dat was een kapitein in het Britse leger. De huwelijksreis verloopt echter niet rooskleurig aangezien Claire een andere reis maakt, namelijk door de tijd. Daar komt ze terecht in 1743, met niets meer dan een jurkje wat al snel gezien wordt als een onderjurk. Claire komt in een lastig parket terecht, maar ik kan echt een hele tijd door blijven praten en alles spoilen voor je. Dan moet je het maar kijken, het is een dikke aanrader. 

Outlander (promo)

Hoe dan ook, buiten de romantische verhaallijn die mijn bakvissenhartje harder deed kloppen - en ik moet toegeven, nog steeds wel - komt Claire (nu Claire Beauchamp en later Claire Fraser) samen met haar nieuwe man en rasechte Schot Jamie Fraser middenin een web van de Jacobieten, kasteeldrama’s en later de Franse bourgeoisie en nog veel meer. Claire weet het lot van de Schotten en doet haar best om samen met Jamie de toekomst te veranderen, tevergeefs. Ook al probeerden ze het te voorkomen, de alles betekende slag voor de Schotten vindt toch plaats en de Schotten worden keihard neergeslagen door de Engelsen.

Maar genoeg over mijn favoriete serie. Dit was misschien een erg lange intro dat meer een review is dan een inleiding, maar ik zie ook geen reden om het korter te maken. Lappen tekst gaan vaak gepaard met geschiedenis en vergeleken met dat is dit stuk heel kort.

Jacobus II van Engeland uit het huis Stuart regeerde over Engeland, Ierland en Schotland van 1685 tot 1688. Hij was de laatst Rooms-katholieke monarch van Engeland, Schotland en Ierland. Hij was een aanhanger van de absolute monarchie en de meeste aanhangers waren het niet eens met zijn religieuze beleid en zijn politieke voorkeur. Daarom werd hij op 11 december 1688 afgezet. Het Schotse parlement zette hem iets later af, namelijk op 11 april 1689. Hij werd opgevolgd door zijn protestante dochter Maria II en zijn schoonzoon Willem III van Oranje-Nassau (ik bespeur Nederlandse cultuur), die vanaf 1689 koning en koningin waren van Engeland, Ierland en Schotland. Jacobus heeft tevergeefs geprobeerd om zijn troon te heroveren, maar uiteindelijk leefde hij onder de bescherming van zijn neef en bondgenoot Lodewijk XIV in Frankrijk. Ook zijn zoon, Jacobus Frans Eduard Stuart, heeft in 1715 een mislukte greep naar de Britse troon gedaan. Dit staat bekend als de eerste jakobitische opstand. Het huis Stuart was afkomstig uit Schotland, dus het was logisch dat de Highlanders de Stuarts nog steunden, ook omdat de opgestelde wetten door hun nieuwe leider niet voordelig bleken.

Bekender is de tweede en laatste jakobitische opstand. De zoon van Jacobus Stuart (dus de kleinzoon van Jacobus II), Charles Stuart, of bekender als Bonnie Prince Charlie, zoals hij ook vaak genoemd werd in Outlander, landde met 7 kameraden in Schotland. 6.000 Highlanders sloten bij hem aan, maar dat was minder dan waarop de jakobieten hadden gehoopt. Bonnie Prince Charlie bleek geen goede leider te zijn en na een overwinning in de Slag bij Prestonpans werd het jakobitische leger toch verslagen in de slag bij Culloden.

Bonnie Prince Charlie met zijn witte kokarde: het embleem van de jacobieten.

Niet alle clans vochten mee, omdat de straf voor verraad erg hoog was. Meedoen tegen de Engelsen zette jezelf, en als je de leider van een clan was, je clan in groot gevaar. Verraders werden bijvoorbeeld opgehangen. Daarbij waren er ook erg veel deserteurs in het leger. Die zijn er natuurlijk altijd wel, maar als je een klein leger hebt dan hakt dat er wel meer in. En natuurlijk was het Engelse leger velen malen groter en sterker, met de rijkdom die ze hadden. Engeland was iets meer geavanceerd in de technieken. Dus dat zijn wel factoren voor het verlies van de jakobieten.

Om te voorkomen dat dit een erg lange geschiedenisles wordt, ga ik een vervolg schrijven met de vraag: wat als de jakobieten gewonnen hadden. Tot dan!

Trailer van Outlander.